De recyclageactiviteit van oud papier maakt integraal deel uit van de papier – industrie sinds het begin van haar bestaan. Oud papier is vandaag een
essentiële bron van grondstoffen voor de sector : op Europees vlak vertegenwoordigen de gerecycleerde vezels meer dan de helft van de benodigde vezels in de papierindustrie. Recyclage is een essentieel element in de duurzame bevoorrading van vezels.
INZAMELEN EN SORTEREN : TWEE ESSENTIËLE STAPPEN DIE AAN DE RECYCLAGE VOORAFGAAN
Vóór oud papier kan worden gerecycleerd, moet men het eerst inzamelen en sorteren.
– Selectieve inzameling: Dit kan gebeuren op twee verschillende manieren : ophalen van deur tot deur of het oud papier naar het containerpark brengen. De beschikbaarheid van voldoende oud
papier van een degelijke kwaliteit is een randvoorwaarde voor de ontwikkeling van recyclage.
In België dragen de Fost plus en Val-IPac systemen voor de ophaling van respectievelijk huishoudelijk en industrieel verpakkingsafval, bij tot een kwalitatieve selectieve inzameling. Sinds 1990 is de hoeveelheid opgehaald oud papier in België verdrievoudigd. In 2010 werd 1.9
miljoen ton papier en karton ingezameld.
– Oud papier sorteren : als het oud papier opgehaald is, wordt het eerst gesorteerd en eventueel in balen geperst. Die verrichtingen worden uitgevoerd door professionele ophalers. Met deze schakel in de recyclageketting beschikken de recyclagebedrijven over het nodige oud papier met de gewenste kwaliteit (meer dan 50 verschillende soorten).
RECYCLAGE IN BELGIË : EEN SPECTACULAIRE ONTWIKKELING
Recyclage heeft in België een belangrijke ontwikkeling gekend sinds 1990. Een van de parameters die het meest in het oog springt om die evolutie te volgen is de gebruiksgraad van oud papier. Dit is het verband tussen de hoeveelheid oud papier gebruikt door de papierindustrie en de productie van papier en karton. Dit percentage geeft het aandeel weer van de gerecycleerde vezels in het geheel van de aanvoer aan vezels.
Tussen 1990 en 2010 is de gebruiksgraad van oud papier in België gestegen van 20 % naar 63 % (het Europees gemiddelde bedraagt 51%).
Gerecycleerde vezels vertegenwoordigden in 2010 2/3 van de vezelgrondstoffen in de Belgische papiersector. Door meer dan 1,2 miljoen ton oud papier te gebruiken, recycleert de sector bijna 5 maal meer oud papier dan 20 jaar geleden !
BEPERKINGEN VAN RECYCLAGE
Recyclage heeft nochtans grenzen en is maar een onderdeel van de duurzame aanvoer van vezels in de papierindustrie.
– Eerste beperking van recyclage : niet om het even welk oud papier is recycleerbaar. Vervuild oud papier wordt op voorhand verwijderd door de ophalers en dus niet gerecycleerd. Verschillende soorten papier kunnen omwille van hun aard niet gerecupereerd en dus ook niet gerecycleerd worden. Dat is onder andere het geval voor behangpapier, huishoudelijk papier, hygiënisch papier,… Ramingen op Europees niveau geven aan dat ongeveer 20 % van het papier dat op de markt komt, niet recycleerbaar is.
– Tweede beperking van recyclage : beschadiging van de houtvezels. Bij de opeenvolgende recyclagecycli verandert de kwaliteit van de vezels. Vezels raken beschadigd en worden korter. Men schat dat over het algemeen de vezels 2 tot 5 maal kunnen hergebruikt worden naargelang
de soort vezels en de soort papier die men wil produceren. Eindeloos
dezelfde houtvezels recycleren is dus een illusie. Vandaar dat een permanente inbreng aan verse vezels in de globale cyclus van de papierproductie noodzakelijk is. Verse vezels en gerecycleerde
vezels zijn dus onlosmakelijk verbonden en complementair.
Bovenstaand schema illustreert dat, op macro-economische schaal, voor grafisch papier van hoge kwaliteit meer verse vezels nodig zijn dan voor krantenpapier of verpakkingspapier en –karton. Bedrijven die draaien op 100% oud papier en/of karton, spelen dan ook in op de kwaliteit van de vezels in de verschillende oud papiersoorten om te komen tot de gewenste grondstofsamenstelling.
DE AANDACHTSPUNTEN VOOR RECYCLAGE MAXIMAAL SELECTIEF INZAMELEN
Men heeft de laatste jaren vastgesteld dat, als gevolg van de snelle ontwikkeling in het ophalen van oud papier/karton, de Europese industrie zeer zwaar geïnvesteerd heeft in nieuwe recyclage-eenheden (met of zonder ontinkting). Technologische evoluties hebben de grenzen van recyclage verlegt. Deze evolutie bewijst dat het niet is door de “marktvraag” naar gerecycleerd prapier te stimuleren, dat men recycleren aanmoedigt maar wel door aan de industrie de bevoorrading op lange termijn van oud papier van een goede kwaliteit te garanderen.
Alle inspanningen voor selectieve inzameling, zowel bij de gezinnen als bij de kantoren en administraties, dienen dus voortgezet te worden.
De papierindustrie wil elke inspanning steunen die erop gericht is om de selectieve inzameling van oud papier in ons land te vebeteren zowel wat hoeveelheid als wat kwaliteit van het opgehaald papier betreft.
EERST RECYCLEREN
Dit kan a priori evident lijken voor de Europese landen die beschikken over goed georganiseerde systemen voor selectieve inzameling met scheiding aan de bron maar de ambitieuze doelstellingen van Europa op het vlak van hernieuwbare energie houden het risico in dat oud papier door sommigen beschouwd wordt als biomassa, een bron van hernieuwbare energie, en dus verbrand kan worden voor de productie van groene energie en waarom
zou men dan nog gescheiden inzameling op poten zetten!
De papierindustrie dringt er dus op aan dat de gescheiden inzameling en de recyclage prioritair blijven zoals trouwens door de afvalrichtlijn uit 2008 wordt opgelegd. Het energetisch valoriseren van oud papier is enkel gerechtvaardigd als het door zijn kwaliteit niet meer in aanmerking komt voor recyclage.
RECYCLEER MAXIMAAL BINNEN EUROPA
Om de twee maanden importeert China vanuit Europa de hoeveelheid oud papier en karton die in België op één jaar gerecycleerd wordt (1,2 miljoen ton). Voor deze export fungeren de zeehavens van Antwerpen en vooral Rotterdam als draaischijven. Gezien de afstand naar deze havens en onze goed uitgebouwde inzamelsystemen is er zeker in België hiervan een negatief effect te verwachten op de beschikbaarheid en prijs. In haar roadmap voor een grondstoffenefficiënt Europa zet de Europese commissie onder andere in op nog meer recyclage. Ze wil zo de druk op grondstoffen, milieu en CO2 uitstoot verminderen.
